Verandering in de hersenen
Wist je dat de hersenen bij monniken of andere meditatie-atleten meer witte en grijze massa bevatten? Bovendien bevatten deze hersenen meer en betere connecties hebben. Mensen die al langere tijd regelmatig mediteren kunnen hun gedachten en emoties veel meer bewust sturen. Kortom, dit vereist dus oefening, want ons brein is het meest ingewikkelde orgaan. Onze hersenen worden namelijk door heel veel dingen beïnvloed. Onze zintuiglijke waarnemingen, onze handelingen en zelfs onze gedachten en verbeeldingen hebben invloed op de hersenen. Bovendien kan ons brein ons hele leven lang veranderen, want hersenen kunnen nieuwe verbindingen tussen neuronen maken. Dit heet neuroplasticiteit. Mindfulness en meditatie zorgen ervoor dat je beter omgaat met stress. Ook leer je beter om te ontspannen met mindfulness.
Een mindfulness training is een investering in jezelf
In een mindfulnesstraining ga je zien en merken dat er bepaalde paden in jouw brein bestaan die ervoor zorgen dat je elke keer op dezelfde manier reageert. Kortom, je leert naar je eigen automatische reacties te kijken. Uit onderzoeken van neurowetenschappers is gebleken dat je door een mindfulnesstraining een nieuw neuraal en verfijnd netwerk creëert. Door de oefeningen, zoals de bodyscan, meditatie en of de yoga die je regelmatig beoefent, veranderen de hersenen. Het brein gaat zelfs samenwerken met bepaalde delen van de hersenen waarmee je tot voorheen nog nooit mee had samengewerkt. Kortom je gaat dus anders reageren dan je altijd hebt gedaan. Je beseft namelijk dat er betere manieren zijn óm te reageren. Kortom, een mindfulness training is een investering in jezelf.
Gedachten die ons gevangen zetten
In deze serie artikelen neem ik je aan de hand van de zeven pijlers mee door de wereld van de mindfulness. Deze pijlers zijn gedragspatronen en gedachtegangen die ons vaak gevangen zetten zodat we minder van het leven genieten. Om de week sta ik stil bij een andere pijler. Bovendien vind je elke keer aan het eind van een artikel een meditatieoefening. Er zijn zeven pijlers die jouw instelling veranderen. Dit zijn: niet-oordelen, geduld, eindeloos beginnen, vertrouwen, niet-streven, aanvaarding en loslaten. Tijdens een mindfulnesstraining en de meditaties die daarin voorkomen ontwikkel je deze bewust in jezelf. Deze pijlers staan zeker niet los van elkaar. Elke pijler steunt op de ander en beïnvloedt weer de ontwikkeling van een andere pijler. Als je namelijk aan geduld werkt dan kom je al weer snel bij de andere pijler ‘eindeloos beginnen’ uit.
Invloed van gedachten op veroudering en gemoed
Meditatie en mindfulness zijn vaardigheden die door oefening kunnen worden ontwikkeld net zoals elke andere vaardigheid. Je kunt mindfulness vergelijken met een spier, want deze wordt sterker en soepeler als je hem vaak gebruikt. Deze spier groeit juist nog sneller als er sprake is van weerstand. Excuses zijn er genoeg om maar niet te gaan mediteren. Als je dan toch regelmatig gaat mediteren dan merk dat je anders en beter gaat reageren op en in bepaalde situaties.
Mediteer elke dag
Monniken mediteren elke dag meerdere uren. Bij de monniken is er onderzoek naar hun hersenen gedaan. Bij hen kleurde het linker voorste deel van de hersenen heel sterk op. De onderzoeker Richard Davidson concludeerde dat het linker voorste deel van de hersenen in staat is de negatieve impulsen te dempen. Als het angstcentrum te actief is dan gaat het angsten creëren die niet realistisch zijn en zelfs depressieve gedachten voortbrengen. En deze gedachten leer je met mindfulness op te merken. Je gaat zien wat voor een invloed deze op jouw gemoed hebben. Onderzoek heeft aangetoond dat een negatief gevoel nooit langer duurt dan 90 seconden op voorwaarde dat je het niet opnieuw voedt met allerlei andere stressvolle gedachten. En hierin kan mindfulness een heel grote rol in spelen.
Stressvolle gedachten maken ons ouder
Onderzoek van wetenschapper Elizabeth Blackburn laat zien dat onze gedachten en emoties invloed hebben op het tempo waarin we verouderen. Dit versnelde verouderingsproces dringt zelfs door tot ons DNA. Een ander onderzoek gaf zelfs aan dat de invloed van onze gedachten, vooral wanneer we situaties als bedreigend ervaren, of ze dat nu wel of niet zijn, zich uitstrekt tot de immuuncellen.
Geduld versus haast
Mindfulness heeft mijn leven drastisch veranderd. Voor mijn burn-out voelde ik altijd stress in mijn lichaam. Ik dacht namelijk dat ik niet genoeg tijd had om alles af te maken wat ik wilde afmaken. Deze gedachten werkten door op mijn ademhaling, schouders en rug en mijn zenuwgestel. Ik kreeg hyperventilatie. Bovendien kon ik door de pijnlijke spieren in mijn hele lichaam en de paniekaanvallen zelfs niet meer slapen. Kortom, je kunt jezelf ziek maken met deze stressgedachten. Bovendien is het ook belangrijk om jezelf wel eens uit te zetten. Je hoeft niet altijd wat te doen. De mooie momenten spelen zich in het heden af.
‘Denk je gelukkig te zijn met wat je nog niet hebt, als je niet gelukkig bent met wat je al wel hebt?
Door de mindfulness heb ik geleerd dat elk moment perfect is en dat echt alles op zijn tijd komt. Vroeger had ik geen geduld en was ik altijd met mijn gedachten in de toekomst. Met mindfulness besefte ik ineens dat ik een groot deel van mijn leven eigenlijk niet echt leefde. Ik merkte de rijkdom van kostbare momenten niet op. Al met al, ik was niet gelukkig met het huidige moment, omdat ik het niet waardeerde. En daarom was de volgende spreuk op mij van toepassing: ‘Denk je gelukkig te zijn met wat je nog niet hebt, als je niet gelukkig bent met wat je al wel hebt?
Het leven moet altijd mooi en leuk zijn
Ik weet ook dat ik niet de enige ben zeker ook als ik om me heen kijk. Ook de jongeren die ik lesgeef hebben er last van. Zij hebben acute en chronische last van FOMO, Fear Of Missing Out. Het leven moet altijd mooi en leuk zijn en ze zoeken voortdurend afleiding. En als ze dan iets moeten doen wat niet zo leuk is dan krijgen ze ook last van de gedachten dat er niet genoeg tijd meer is.
De tweede pijler van de mindfulness is dus geduld. Geduld is de wijsheid om de dingen te laten zijn zoals ze zijn. Alles heeft zijn of haar eigen tijd en alles komt op tijd. In een mindfulnesstraining leer je geduld voor jezelf op te brengen ook wanneer je gespannen bent. Ook wanneer je probeert om die spanning te laten verdwijnen. Ook als je beseft dat de meditatie van zojuist niets heeft ‘opgeleverd’. We leren onszelf ruimte te geven voor alles wat er gebeurt, omdat dit de realiteit is. Bovendien is het een onderdeel van, zoals Jon Kabat-Zinn het noemt, ‘de catastrofe van het leven’.
Onze geest is een ‘monkeymind’
Onze geest is een monkeymind. We slingeren van tak naar tak, van de ene gedachte naar de andere gedachte. En die ene gedachte is een commentaar op jezelf. Die andere gedachte is weer een oordeel over een ander. En de volgende is weer een angstige gedachte over de toekomst, waardoor je stemming en humeur kunnen veranderen. Zeker als je je hier níet gewaar van bent en je niet schakelt van de doe-denk-modus naar de zijnsmodus. Kostbare momenten zijn uniek. En deze ontstaan soms ook uit het niets. Hoe meer je je gewaar bent hoe vaker je deze momenten zult gaan ervaren.
Gewaarzijn of niet-gewaarzijn dat is het antwoord
Mindfulness is je gewaar zijn van alles wat er in en om je heen gebeurt. Het is zeker niet hetzelfde als denken. Het is een vorm van intelligentie, een manier van kennis verwerven die even prachtig en krachtig is, zo niet krachtiger, is dan het denken. En dit gewaarzijn kan net zoals het denken verder ontwikkeld worden. Helaas krijgen we hier weinig tot geen scholing in als we überhaupt al wéten dat we hierin geschoold kunnen worden. Mindfulness of gewaarzijn is een manier van zijn. Het is ook een soort van weten dat groter is dan denken en ons veel meer mogelijkheden geeft dan denken alleen.
Het antwoord is: je bent je gewaar en of je bent je niet gewaar
Mensen zeggen wel eens: ‘Mindfulness? Het lukt me helemaal niet om aan niets te denken.’ Allereerst bestaat mindfulness niet alleen uit mediteren. Verderop in deze alinea lees je hier meer over. En ten tweede is aan niets denken natuurlijk wel eens fijn, zeker in bepaalde situaties. Maar mensen kunnen helemaal niet langere tijd gedachtevrij zijn. Dit komt, omdat onze geest een ‘monkeymind’ is en we daar niet aan kunnen ontsnappen. Je bent soms wel eens gedachtevrij in spaarzame en unieke momenten, maar die duren nooit heel lang. We zijn gelukkig geen robotten die zichzelf met een knopje aan en uit kunnen zetten.
Leren schakelen van doen naar zijn
Het gaat er in meditaties en de mindfulness juist om dat we ons gewaar zijn van alles wat er aan informatie tot ons komt. En die informatie komt tot ons door onze vijf zintuigen én onze gedachten. En deze gedachten werken weer in op je gemoed en je humeur. Kortom, in de mindfulness zijn we ons gewaar van alles wat er om ons heen gebeurt. We kunnen met onze aandacht in het heden blijven, omdat we geleerd hebben te schakelen van de doe-denk-modus naar de zijnsmodus van ervaren en voelen in het hier en nu. Het enige wat je hoeft te doen is leren schakelen.
Het ‘nu’ is het antwoord
Het is niet meer de vraag die Shakespeare poneerde toen hij schreef: ‘To be or not to be, that’s is the question.’ Nee, het is nu het antwoord en niet meer de vraag van Shakespeare. Bovendien, het nu is het antwoord, want: je bent je gewaar en of je bent niet gewaar of af en toe, want dat is wat mindfulness voor jou kan betekenen. Je wordt wakker en je bent je ineens ook veel meer gewaar van alle mooie dingen. Hieronder vind je een beproefde oefening om jezelf van de doe-denk-modus naar de zijnsmodus te krijgen.
Mindfulness in zeven stappen
- In deze meditatie kies je een bepaalde handeling uit. Alle dingen die je routinematig doet, kun je uitkiezen (je tandenpoetsen, koken, afwassen)
- Je geeft aandacht aan het voelen, horen, zien, ruiken en proeven. Elke keer als er een gedachte komt dan merk je deze op en dan keer je weer zachtjes terug naar het voelen, horen, zien, ruiken en proeven in het lichaam. Je gaat schakelen van de doe-denk-modus naar de zijnsmodus.
- Als je weet welke handeling je gaat doen dan neem je je voor om tijdens deze handeling je aandacht te richten op je lichaam en al de zintuiglijke waarnemingen.
- Stel dat je een belegd broodje eet. Zie de vorm en de kleur van het brood. Voel met je vingers hoe dit brood aanvoelt. Als je het broodje naar je mond brengt, ruik dan eerst voordat je een hap neemt. En als je een hap neemt hoor dan welke geluiden er op dat moment zijn en proef dan de smaken van het belegde broodje. Eet heel langzaam en als je het dan doorslikt. Kijk dan of je kunt voelen hoe het broodje verder je lichaam ingaat en wat de werking van het broodje is.
- Je gaat merken dat je rustiger wordt. Je geeft nu meer aandacht aan het lichaam in plaats van allemaal maar aan het hoofd en al de gedachten die daar zijn. Je hebt nu geschakeld van de doe-denk-modus naar de zijnsmodus.
- Doe deze aandachtsoefening totdat het broodje op is
- Schrijf dan op wat je hebt ontdekt. Het opschrijven helpt je om de volgende keer nog bewuster deze oefening te doen en kun je misschien bepaalde patronen in je aandacht gaan ontdekken.
Voor meer informatie ga naar:
https://www.facebook.com/joyceberwaldmindfulness
https://www.instagram.com/senszenjoy/
Mindfulness en meditatie verminderen stress